صنعت حمل و نقل جاده ای کالا نبض جریان اقتصاد کشور است. چرا که در گسترش روابط تجاری، ایجاد اشتغال و ارتقا سطح رفاهی مردم سهم بسزایی دارد. از این‌رو سیستم حمل و نقل یکی از شاخص‌های پیشرفت صنعتی هر کشور محسوب می‌شود.
در روزهای پایانی دولت دوازدهم، نگاهی می‌کنیم به کارنامه 8 ساله سازمان راهداری در حوزه حمل و نقل کالا. برای بررسی عملکرد این نهاد به آخرین سالنامه آماری سازمان راهداری منتشرشده در تیرماه 1400 استناد کردیم.
کامیون های حمل و نقل جاده ای
در سال 92 تعداد 395 هزار دستگاه کامیون در سطح جاده‌های کشور فعالیت می‌کردند. در پایان سال 99 این رقم به 360 هزار کامیون رسیده است. البته این میزان کاهش در طول 8 سال روندی نوسانی داشته است. بالاترین تعداد کامیون با رقم 423 هزار دستگاه مربوط به سال 93 است. همچنین در این سالنامه قید شده است که در سال 94 ناوگان‌های فاقد کارت معاینه فنی، در آمار لحاظ نشده است.
تعداد سفر کامیون حامل کالا
تعداد سفر کامیون حامل کالا در 8 سال گذشته، از رقم 26878 هزار سفر در سال 92 به بالاترین رقم یعنی 32،311 هزار سفر در سال 99 می‌رسد. همچنین در این بازه زمانی با نوساناتی جزئی متوسط مسافت طی شده در هر سفر کامیون 500 کیلومتر، و متوسط وزن محموله در هر سفر کامیون نیز 15 تن بوده است.
متوسط عمر کامیون های باری
در سال 92 میانگین عمر کامیون های باری کشور 17.4 سال بوده است. پس از 8 سال متوسط عمر کامیون ها به 19.3 سال می‌رسد. این آمار از فرسوده‌تر شدن ناوگان حمل و نقل زمینی حکایت دارد. یکی از اقدامات سازمان راهداری طرح نوسازی کامیون های باربری بود. اجرای این طرح با مشکلات و حواشی زیادی روبرو شد.
نوع بارگیر ماشین های حمل و نقل کالا
در بررسی میزان کل کالاهای حمل شده برحسب نوع بارگیر، کشنده کمپرسی با حمل 153644 هزارتن کالا، در جایگاه نخست قرار دارد. یعنی 30.7 درصد از حمل کل کالاها با کامیون کمپرسی انجام شده است. بعد از آن به ترتیب کامیون اطاقدار با 14.5 درصد و تانکر مخزندار با 12.9 درصد در جایگاه دوم و سوم قرار دارند.
رانندگان حمل و نقل جاده ای
تعداد رانندگان کامیون از 518 هزار نفر در سال 92 به 524 هزار نفر در سال 99 رسیده است. یعنی پس از 8 سال با اضافه شدن 6هزار نفر، جمعیت رانندگان کامیون حدود 1.1 درصد افزایش یافته است.
کالاهای حمل شده از طریق جاده
میزان کل کالاهای حمل شده در کشور در طول این 8 سال روندی افزایشی داشته است. پایین‌ترین میزان با رقم 381 میلیون تن در سال 92 جابجا شده است. بالاترین میزان کالا نیز با رقم 500 میلیون تن در سال 99 حمل شده است. البته این ارقام مربوط به حمل کالاهای دارای بارنامه است.
سال گذشته بالاترین سهم از این رقم به استان اصفهان تعلق داشت. مجموع کالاهای جابجاشده درون و برون استانی اصفهان 54003 هزار تن بوده است، این رقم 10.8 درصد از کل کالاهای کشور را شامل می‌شود. استان کهکیلویه و بویراحمد با رقم 1409 هزارتن، معادل 0.3 درصد پایین‌ترین میزان حمل و نقل کالا را داشته است.
گروه کالاهای جابجا شده
سال 99 از مجموع کالاهای حمل شده در سطح کشور، گروه مواد معدنی و ساختمانی با رقم 179206 هزارتن، معادل 35.8 درصد مقام اول را دارد. گروه محصولات کشاورزی و دامی با 19.6 درصد و محصولات شیمیایی با 16.7 درصد به ترتیب در جایگاه‌های دوم و سوم قرار دارند.
میزان واردات به کشور توسط کامیون
مجموع کالاهای وارداتی توسط کامیون در سال 92 رقم 1380 هزارتن بوده است، که پایین‌ترین رقم در طی این 8 سال است. پس از آن تا سال 96 این عدد با روندی افزایشی به رقم 2115 هزارتن می‌رسد، که بالاترین میزان واردات کالا با کامیون در این بازه 8 ساله است. از سال 96 به بعد این میزان با روندی کاهشی به رقم 1446 هزارتن می‌رسد.
میزان صادرات از کشور توسط کامیون
میزان کالاهایی صادراتی توسط کامیون از 6614 هزارتن در سال 92 به رقم 8066 هزارتن در سال 99 رسیده است. البته سال 98 9116 هزار تن کالا توسط کامیون از کشور صادر شده است که بالاترین رقم در طول این 8 سال است.
آنچه گفتیم تنها ارائه بخشی از کارنامه سازمان راهداری در حوزه حمل و نقل جاده ای کالا است. با تحلیل و بررسی این آمار و ارقام می‌توان در جهت رفع نیازها، مشکلات و نواقص سیستم حمل و نقل کشور برنامه‌ریزی و اقدام کرد.
